De eerste generatie. Foto Roel Wijnants
In Nederland wonen momenteel bijna 400.000 Marokkanen en volgens veel Nederlanders zijn dat er teveel. Temidden van het dagelijkse gescheld en getier op Facebook trof ik op het kanaal van DocTube dit moment van overpeinzing aan. Want hoe zat het ook alweer?
De eerste generatie Marokkanen is in de jaren zestig en zeventig van de 20ste eeuw als gastarbeider naar Nederland gekomen. Op 21 oktober 1969 was in AVRO′s Televizier een reportage van de legendarische televisiejournalist Jaap van Meekren te zien over de werving van gastarbeiders in het Marokkaanse Oujda. Het is een even indringend als beschamend beeld met een centrale rol voor een Nederlandse ambtenaar die als een koloniaal op een ‘slavenmarkt’ (Van Meekrens woord) de felbegeerde toegangsbewijzen naar het Hollandse paradijs uitdeelt.
Woonruimte gastarbeiders: Vijf Marokkaanse en acht Turkse gastarbeiders op hun kamer(s). De Marokkanen betalen samen vierhonderd gulden huur per maand voor de ene kamer, de acht Turken 640 gulden voor de kamer ernaast. Spaarnestad Photo.
Hoewel het eerste akkoord (met Italië) in 1947 werd gesloten, kwam de werving van gastarbeiders pas goed op gang tijdens het kabinet De Quay. Het kabinet werd gevormd door de VVD en de drie partijen die later het CDA zouden vormen: KVP, ARP en CHU. Dit centrumrechtse kabinet stelde soepelere eisen op voor nieuwe wervingsakkoorden met Italië en Spanje (1960 en 1961).
Meer over de werving van gastarbeiders is terug te lezen op de site van de Republiek Allochtonië. Bij de migratie van Marokkanen naar Nederland speelde de officiële werving via de Nederlandse overheid overigens een geringere rol.
Slechts 4000 Marokkaanse gastarbeiders kwamen via die officiële weg naar Nederland. De meeste migranten uit Marokko waren avonturiers. Zij kwamen, ook al voor 1969, door spontane migratie naar Nederland en werden hartelijk verwelkomd door het Nederlandse bedrijfsleven.
Turkse gastarbeider aan het werk achter machine in de fabriek van Vredestein (fietsbanden), Loosduinen, 1971. Spaarnestad Photo.